ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ

του Γιάννη Λαθήρα

«καθήκον όλων των υπηκόων είναι η αμετακίνητη                                
υπακοή στην ορθή ομολογία της αληθινής και

αποκρυσταλλωμένης χριστιανικής πίστης 

δηλαδή της Ορθοδοξίας»   (Ιουστινιανός)



Οι μαθητές πρέπει να διακατέχονται από πίστη

προς …τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης

χριστιανικής παράδοσης

(ν.1566/85): «Για τη δομή και λειτουργία της

Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης»

     

Η παρουσία της εκκλησίας και της θρησκείας στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν ισχυρή εξαρχής και παραμένει αλώβητη μέχρι τις ημέρες μας.

Ο εναγκαλισμός του ελληνικού σχολείου με την ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας είναι ασφυκτικός και σε όλα τα  επίπεδα του σχολικού μηχανισμού.

Το Υπουργείο Παιδείας είναι ταυτόχρονα  και Θρησκευμάτων! αποτελώντας ίσως παγκόσμια πρωτοτυπία. Όλοι οι εκπαιδευτικοί νόμοι ακόμα και ο πιο προοδευτικός 1566/85, που ρυθμίζουν τα της εκπαίδευσης στην Α΄θμια και Β΄θμια κλίμακα αποτυπώνουν την σχέση θρησκείας – εκπαίδευσης στους γενικούς στόχους για την εκπαίδευση.

Μάθημα πρώτο: Θρησκευτικά

Το μάθημα των θρησκευτικών εμφανίζεται ως το πιο ανθεκτικό στις μεταρρυθμίσεις και αναπροσαρμογές των Α.Π.. Διδάσκεται ανελλιπώς επί 12 συναπτά έτη στα Ελληνόπουλα.

Το περιεχόμενό του αφορά την διδασκαλία της ορθόδοξης χριστιανικής θρησκείας ενώ όλες οι άλλες θρησκείες αντιμετωπίζονται εχθρικά, απαξιωτικά, ως αιρέσεις και διαστρεβλώσεις ακόμη και ύποπτης προέλευσης. Η διδασκαλία του κατά κανόνα έχει χαρακτήρα κατήχησης, είναι δογματικός και μονοφωνικός. Λειτουργεί ως συνειδησιακός καταναγκασμός. Εμποδίζει την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της αμφισβήτησης, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το περιεχόμενο άλλων μαθημάτων, προβάλλοντας χονδροειδή, αντιεπιστημονικά επιχειρήματα για την δημιουργία του κόσμου και την εξέλιξή του, τη φύση και τον άνθρωπο. Αποδέχεται τις κοινωνικές ανισότητες και το κοινωνικό status qvo. Καλλιεργεί την μοιρολατρία, την υποταγή, τον ανορθολογισμό, τις δεισιδαιμονίες, τις προκαταλήψεις, τη μεταφυσική. Προάγει έναν ανιστόρητο ελληνοκεντρισμό και εξάρει τον εθνικισμό.

Σε συνδυασμό με τα περισσότερα βιβλία της ιστορίας εξιδανικεύει αντιεπιστημονικά το ρόλο του Βυζαντίου, αποσιωπά ή διαστρεβλώνει το ρόλο της επίσημης εκκλησίας στις διάφορες φάσεις της ελληνικής ιστορίας (Τουρκοκρατία, επανάσταση του ΄21, κατοχή, εμφύλιος, χούντα).

Ευλογεί την ιεραρχική δομή των θεσμών του σχολείου και της κοινωνίας, καθαγιάζει την πειθαρχία και την τάξη.

Οι καθηγητές θεολόγοι, που όχι τυχαία τους απεδόθη ο τίτλος του ΠΕ1 στην κωδικοποίηση των ειδικοτήτων, αντιμετωπίζονται από το ΥΠΕΠΘ ως κατηχητές και όχι ως εκπαιδευτικοί, αφού απαγορεύεται ο διορισμός τους εάν δεν είναι ορθόδοξοι. Εκατοντάδες ιερείς εν ενεργεία είναι ταυτόχρονα θεολόγοι καθηγητές στα Γυμνάσια και τα Λύκεια της χώρας. Οι ασφυκτικές πιέσεις και εκφοβισμοί των θεολόγων εκπαιδευτικών    (από διευθυντές, παπάδες της ενορίας, γονείς, μητροπολίτες κ.α.) είναι σύνηθες φαινόμενο σ’ εκείνους που θέλουν να ασκήσουν το έργο τους σε κλίμα ελεύθερου και δημιουργικού διαλόγου και αρνούνται το ρόλο του κατηχητή και δεν είναι λίγοι.

Το μάθημα είναι υποχρεωτικό για τους μαθητές εκτός αν δηλώσουν ότι ανήκουν σε άλλο θρήσκευμα οπότε απαλλάσσονται του μαθήματος. Για διαφόρους λόγους (φόβος περιθωριοποίησης, διακρίσεων, απόρριψης από τους συμμαθητές, ανάγκη ενσωμάτωσης κυρίως για τους μετανάστες) λίγοι κάνουν χρήση του δικαιώματος αυτού και όσοι το κάνουν περιφέρονται άσκοπα στο σχολικό χώρο την ώρα του μαθήματος.

Tον Ιούνη του 2002, μία εγκύκλιος του Υφυπουργού Ν.Γκεσούλη έδινε το δικαίωμα σ’οποιονδήποτε να απαλλάσσεται από το μάθημα, με δήλωση του ίδιου ή των γονέων του, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να αναφέρει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Ακόμη και αυτή η δειλή απόπειρα προσαρμογής στα ευρωπαϊκά δεδομένα συνάντησε την οργισμένη αντίδραση της ιεραρχίας και των προσβάσεών της στα ΜΜΕ και ανεκλήθη όπως-όπως, αναγκάζοντας τους ίδιους τους συντάκτες της να δηλώσουν «απεταξάμην». Έτσι η υποχρεωτικότητα του μαθήματος διατηρείται στο ίδιο περίπου θεσμικό πλαίσιο με αυτό που ισχύει στη γειτονική …. Τουρκία!.

… πανταχού παρών και τα πάντα πληρών

Ο συστηματικός εθισμός στη θρησκεία δεν γίνεται μόνο βέβαια μέσα από το σχετικό μάθημα αλλά από ένα σύνολο θεσμών, κανόνων, δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων της καθημερινής σχολικής ζωής.

Αγιασμοί και κηρύγματα στην έναρξη του σχολικού έτους. Καθημερινή υποχρεωτική δημόσια προσευχή στην αυλή των σχολείων ή και μέσα στις αίθουσες σε περιπτώσεις κακοκαιρίας. Τακτικοί εκκλησιασμοί υποχρεωτικοί, με παρουσίες των μαθητών, όπου μαθητές και εκπαιδευτικοί παρέχουν ακροατήριο σε κηρύγματα ιερέων επί παντός επιστητού, που δεν επιδέχονται σχολιασμούς, ενστάσεις ή παρατηρήσεις.

Σε πολλά σχολεία ιερείς τελούν το «μυστήριο» της εξομολόγησης στα 15χρονα αμαρτωλά Ελληνόπουλα, μυστήριο με ποιο δικαίωμα.

Μετατρέπουν τις σχολικές αίθουσες σε εξομολογητήρια και αλίμονο σ’ αυτούς, διευθυντές ή εκπαιδευτικούς, που θ’ αρνηθούν μια τέτοια διαδικασία. Το σχολείο αποτελεί για την εκκλησία χώρο απεύθυνσης και πρόσκλησης για τα κατηχητικά της που λειτουργούν βέβαια χωριστά για τα αγόρια και τα κορίτσια.

Η συμμετοχή σ’ αυτά πολλές φορές αποτελεί προϋπόθεση για υψηλή βαθμολογία στο μάθημα των θρησκευτικών.

Πολλές ενορίες διοργανώνουν την περίοδο των εξετάσεων λειτουργίες για τους υποψηφίους στα ΑΕΙ & ΤΕΙ, για … πρόσθετη βοήθεια πέραν του φροντιστηρίου, του ιδιαίτερου, της ενισχυτικής διδασκαλίας κ.λ.π.

Σε πολλά σχολεία της επαρχίας οι μαθητές χρησιμοποιούνται εν ώρα μαθήματος από τους τοπικούς ιερείς για εράνους, κηδείες, λιτανείες και άλλες λατρευτικές εκδηλώσεις.

Οι παρεμβάσεις της εκκλησίας στην εκπαίδευση δεν σταματούν εδώ. Η εκκλησία συμμετέχει ισότιμα (και κάτι παραπάνω) στην διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής.

Στο Π.Ι. παρεμβαίνει στο περιεχόμενο των βιβλίων, όχι μόνο των θρησκευτικών, αλλά και τηs ιστορίαs, τηs βιολογίαs, παλιότερα της αστρονομίας κ.λ.π.. Είναι χαρακτηριστική η απώθηση της θεωρίας της εξέλιξης στο τέλος του βιβλίου της Βιολογίας της  Γ΄ Γυμνασίου, έτσι ώστε να είναι πρακτικά αδύνατο να διδαχθεί.

Το 1984 ξεκινά μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία ενάντια στο βιβλίο του Σταυριανού «Η Ιστορία του Ανθρώπινου Γένους» της Α΄Λυκείου, που στέφεται με επιτυχία, μια και αποσύρεται το 2000 γιατί τόλμησε δειλά να αναφερθεί στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.

Έμμεσες ή άμεσες αναφορές στην εκκλησία και τη χριστιανική θρησκεία μπορεί να βρει κανένας στα περισσότερα βιβλία, ακόμη και της οικ.οικονομίας, όπου τονίζεται η ιδιαίτερη αξία της …πνευματικής συγγένειας για τη χριστιανική θρησκεία ή στην χημεία όπου στο κεφάλαιο για το ελαϊκό οξύ γίνεται εκτενής αναφορά στον …ευλογημένο καρπό της ελιάς.

απεταξάμην τον έρωτα!

Η εκκλησία παρεμποδίζει όσες προσπάθειες επιχειρήθηκαν για την εισαγωγή της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, που ξεκινούν  το 1964, επί Παπανούτσου.

Το 2003 ετοιμάσθηκε από το Σεξουαλικό Ινστιτούτο βιβλίο για την Σ.Α. των Γκοτζαμάνη – Παπαθανασίου, που παραμένει; ακόμη στις αποθήκες του ΥΠΕΠΘ.

Με τις ευλογίες της είχε σταλεί στα λύκεια το γνωστό CD για τις αμβλώσεις «σιωπηλή κραυγή» του Νεϊθανσον Μπέρτραντ από το Σύλλογο Αγέννητου Παιδιού, με πρόεδρο την κα Βαρβάρα Μεταλληνού, σύζυγο του γνωστού κ.Μεταλληνού. Το εν λόγω CD  ίσως προβάλλεται ακόμη σε διάφορα σχολεία ανά την Ελλάδα.

Είναι εκπληκτικό την  σημερινή εποχή, η εκκλησία να καταδικάζει τις προγαμιαίες σχέσεις και να καλλιεργεί το φόβο, την στέρηση, το πνίξιμο της επιθυμίας στη νέα γενιά. Τα πιο φυσικά και ανθρώπινα συναισθήματα των εφήβων θεωρούνται κολάσιμες αμαρτίες για τους σύγχρονους ιεροεξεταστές.



Στο περίφημο βιβλίο του «Μπροστά στο σεξ με ευθύνη» (1985), εκδόσεις Χρυσοπηγή, ο Χριστόδουλος διδάσκει στους νέους:

«Το σώμα σου δεν είναι δικό σου. Είναι δώρο του θεού. Δεν μπορείς να το κάνεις ότι θέλεις» (σελ.53).

-«Η ηδονή που δεν στοχεύει στην παιδοποιία είναι αφύσικη» (σελ.49).

-«Η ηδονή κρατά λίγο. Ύστερα έρχεται ο κόρος, το πάθος, η αρρώστια, ο κάματος . . . και στο τέλος η αυτοκτονία»!(σελ 56).

Η άνοδος και η πτώση

Είναι γεγονός ότι επί Χριστόδουλου ο ρόλος της εκκλησίας είχε κατ’ αρχάς αναβαθμισθεί. Η εκκλησία επέκτεινε το ακροατήριο και τα κέρδη της ως Α.Ε., έπαιζε πρώτο ρόλο στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις πρωταγωνιστούσε στα εθνικιστικά συλλαλητήρια. Η κοινωνική κρίση πολλαπλασιάζει τους άνεργους, τους άστεγους, τους φτωχούς και τους πεινασμένους. Η εκκλησία αντί να καταγγείλει την κοινωνική αδικία, όπως οι οπαδοί της Θεολογίας της Κοινωνικής Απελευθέρωσης στη Λατινική Αμερική, ευλογεί τους θύτες και περιθάλπει που και που τα θύματα και τα …. παρηγορεί. Ταυτόχρονα ήταν η εποχή της κατάρρευσης των οραμάτων, της δυσφήμισης της κοινωνικής απελευθέρωσης από τις καταρρέουσες χώρες του ανύπαρκτου σοσιαλισμού. Οι εκκλησίες ξαναγέμισαν. Οι παπάδες γίνονται must, παίζουν στα σήριαλ και είναι καθημερινοί θαμώνες στα ΜΜΕ., προωθώντας τις αξίες του συστήματος. Εθνικισμός, ρατσισμός, ξενοφοβία, υποταγή, αναμονή για μετά θάνατον σωτηρία και λύτρωση. Κηρύττουν την ιώβεια υπομονή στα απελπισμένα θύματα των οικονομικών και κοινωνικών αναδιαρθρώσεων. Κείμενα κληρικών γίνονται θέματα Έκθεσης στις πανελλαδικές εξετάσεις (2003 )

Ήταν η εποχή που η δημοτικότητα του Χριστόδουλου φθάνει στο ζενίθ. Τα σχολεία διαπληκτίζονται ποιο θα τον πρωτοκαλέσει. Ανέκδοτα, θωπείες με τους μαθητές. «Σας πάω και με σκουλαρίκια»,. Επίτιμος διδάκτορας σε πολλές σχολές, εκτός από την Ιατρική του ΑΠΘ, όπου τον Ιούνη του 2001, φοιτητές και ελάχιστοι καθηγητές αρνούνται έμπρακτα να τιμηθεί ο γραμματέας της ΔΙΣ επί χούντας και η αναγόρευση ματαιώνεται.

Τον Μάρτη του 2004, λίγο πριν τις βουλευτικές εκλογές η ΔΙΣ στέλνει επιστολή στα πολιτικά κόμματα με την υπογραφή του γνωστού Επιφάνιου (αυτού με τις ροζ κασέτες) όπου ζητά ανάμεσα σε άλλα την δέσμευση τους στο αίτημα για τη δημιουργία Ιδ.Πανεπιστημίου από την Εκκλησία (Θεολογικές σχολές), σχολείων και παιδικών σταθμών καθώς και μαθημάτων στους μετανάστες.

Από τους μετεκλογικούς  τότε πανηγυρισμούς για την επιτυχία της «Δεξιάς του Κυρίου» φαίνεται ποιοι αποδέχθηκαν τις προτάσεις τους, παρά τις αντιδράσεις καθηγητών και φοιτητών θεολογικών σχολών, που διαδηλώνουν με το σύνθημα :«δεν θα γίνεις πρύτανης ποτέ, Χριστόδουλε, Χριστόδουλε» παραφράζοντας το εξόχως εθνικό και χριστιανικό «δεν θα γίνει Έλληνας ποτέ, Αλβανέ, Αλβανέ».

Ακόμη και μετά τις θλιβερές και ιδιαιτέρως αποκαλυπτικές εικόνες εκείνης της εποχής  που απεκάλυπταν  την πλήρη σήψη και παρακμή τμημάτων της ιεραρχίας, τις διασυνδέσεις τους με σκοτεινά κυκλώματα μυστικών υπηρεσιών, δικαστικών κύκλων, εμπόρων ναρκωτικών κ.λ.π., τον ηθικό ξεπεσμό, τον προκλητικό πλουτισμό ορισμένων μητροπολιτών, τις μεσαιωνικού τύπου ίντριγκες και συνομωσίες, την υπεράσπιση εκ μέρους ορισμένων μητροπολιτών του φασιστικού μορφώματος της Χ.Α., η κριτική  που ασκήθηκε και ασκείται στην εκκλησία και πολύ περισσότερο στη θρησκεία σαν μηχανισμό χειραγώγησης και υποταγής παραμένει στα πλαίσια … της εγκράτειας.

Κάποιες φωνές  που ακούστηκαν για τον τυπικό διαχωρισμό εκκλησίας – κράτους, αυτό το αυτονόητο, αστικοδημοκρατικό, υπερώριμο αίτημα, που έχει λυθεί στην Ευρώπη από τον 18ο αιώνα.  έμειναν χωρίς συνέχεια και επιμονή.

Στις εισηγήσεις των ΔΟΕ – ΟΛΜΕ ενόψει των συνεδρίων τους δεν γίνεται ποτέ  η παραμικρή αναφορά..

Ψηφίσματα που θέτουν συγκεκριμένα αιτήματα για τον διαχωρισμό εκκλησίας – κράτους – εκπαίδευσης εγκρίνονται σε Γενικές Συνελεύσεις των καθηγητών στη Θεσσαλονίκη και αλλού, χωρίς όμως να αποκτούν πλατειά δημοσιότητα.

Τι να  κάνουμε;

Η εκπαιδευτική αριστερά, η προοδευτική διανόηση, το φοιτητικό κίνημα πρέπει να πάρουν τολμηρές πρωτοβουλίες και να απαιτήσουν τον πλήρη διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας και ότι αυτό συνεπάγεται.

Εφαρμογή του άρθρου 2 του συντάγματος για την ανεξιθρησκία και του άρθρου 13 παρ.2 για την άρση του επίσημου προσηλυτισμού. Κατάργηση (αναθεώρηση) του άρθρου 3 που επιβάλλει σε αντίθεση με τα προηγούμενα, επικρατούσα θρησκεία.

Η θρησκεία είναι αποκλειστική, ατομική υπόθεση του κάθε πολίτη, που είναι ελεύθερος να πιστεύει όποια θρησκεία θέλει ή να είναι άθρησκος ή άθεος.

Καμιά αναφορά σε επίσημα έγγραφα σχετικά με το θρήσκευμα. Κατάργηση του θρησκευτικού όρκου.

Πλήρης και ουσιαστική κατοχύρωση του πολιτικού γάμου, της πολιτικής κηδείας και της πολιτικής ονοματοδοσίας των παιδιών από τους γονείς.

Οι αντίστοιχες θρησκευτικές τελετές όλων των θρησκειών είναι απολύτως ελεύθερες, εθελοντικές επιλογές που δεν παράγουν νομικά αποτελέσματα.

Άμεση απαλλοτρίωση της αμύθητης εκκλησιαστικής περιουσίας και χρησιμοποίησή της για τις κοινωνικές ανάγκες στην παιδεία – υγεία και πρόνοια. Παραχώρηση της αγροτικής γης σε εργάτες γης, ακτήμονες, δήμους & κοινότητες, για κοινωφελείς σκοπούς. Κατάργηση της κρατικής μισθοδοσίας των ιερέων και μητροπολιτών, των φοροαπαλλαγών, επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων.



Για το σχολείο:



Πλήρης αναθεώρηση του μαθήματος των θρησκευτικών σε μάθημα ιστορίας των θρησκειών ή κλάδων θρησκειολογίας, που θα διδάσκεται με επιστημονικές μεθόδους και κριτήρια, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Στοχεύει να εισάγει στους μαθητές την προβληματική των θρησκειών με πνεύμα ισοτιμίας ως στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν το μάθημα δεν έχουν καμιά σχέση με την εκκλησία και λειτουργούν σε συνθήκες παιδαγωγικής ελευθερίας.

Στα πλαίσια της δημοκρατικής αναθεώρησης των σχολικών εγχειριδίων και των Α.Π. η εκπαίδευση πρέπει να απαλλαγεί από κάθε τι ανορθολογικό, μεταφυσικό, ρατσιστικό.

Κατάργηση του ΥΠΕΠΘ – Υπουργείο μόνο της Παιδείας.

Κατάργηση των κάθε λογής συμβόλων (εικόνες –σταυροί) θρησκευτικού χαρακτήρα μέσα στο σχολείο.

Κατάργηση των παρεμβάσεων της εκκλησίας – θρησκείας στον σχολικό μηχανισμό. Εκκλησιασμοί, προσευχές, αγιασμοί, κατηχητικά και εξομολογήσεις στις σχολικές αίθουσες, όρκοι, δεν πρέπει να έχουν θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό σχολείο που από την άλλη θα σέβεται πλήρως τις θρησκευτικές πεποιθήσεις εκπαιδευτικών και μαθητών..

       Τα αιτήματα αυτά πρέπει να τεθούν αποφασιστικά παντού χωρίς δισταγμούς και μισόλογα και πρώτα απ’ όλα στα σχολειά και τις σχολές, στις συνελεύσεις και στους συλλόγους, στα συνέδρια των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών, στα εκπαιδευτικά περιοδικά και sites, ακόμη και στους μαθητές και τους γονείς τους. Ο φόβος πρέπει να περάσει απέναντι. Δεν είμαστε στο Βυζάντιο για να μας …κόψουν τη μύτη ή να μας …τυφλώσουν ούτε στα 1910 για να μας δικάσουν σαν το Δελμούζο για τα Αθεϊκά του Βόλου.



Μπορούμε να διακηρύξουμε μαζί με τον Γληνό:

“Kάτω λοιπόν τα ψέματα όλα. Eίμαστε σύμφωνοι. Tο σχολείο το θέλετε σεις όργανο της κυριαρχίας σας. Kαι μεις  αγωνιζόμαστε να σας το πάρουμε. Γιατί εμείς αγωνιζόμαστε για μια δικαιότερη και ανθρωπινότερη κοινωνία, λιγότερο υποκριτική, λιγότερο απάνθρωπη. Kι η δύναμη θα περάσει αργά ή γρήγορα στο μέρος της δικαιοσύνης”.

ΛΑΘΗΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ